terça-feira, 26 de janeiro de 2010

CRONOGRAFIA OU REPORTÓRIO DOS TEMPOS


Informação recebida da Biblioteca Geral da Universidade de Coimbra:

Agora que se aproxima do fim a primeira década do terceiro milénio, está patente no espaço das Prisões Académicas da Universidade de Coimbra (no edifício da Biblioteca Joanina), até 19 de Março, uma mostra bibliográfica sobre o calendário que expõe edições dos Reportórios dos tempos, precursores dos Almanaques ou Calendários. Estes repositórios de dados e conhecimentos eram destinados ao grande público que neles encontrava os dados astronómicos necessários à vida prática e as tão apreciadas indicações de astrologia.

Das obras dedicadas ao calendário religioso os calendários perpétuos destinavam-se ao cômputo a curto ou longo prazo das festas móveis da igreja. Quer o Calendário Gregoriano perpétuo (1583) qyer a Chronographia ou Reportório dos tempos (1506) de André de Avelar (sucessor de Pedro Nunes em Coimbra), incluem as correcções necessárias que se seguiram à reforma do calendário gregoriano, em 1582, que nasceu da necessidade de fazer regressar o equinócio da Primavera a 21 de Março desfazendo o erro de cerca de 10 dias que ocorria na contagem do tempo do calendário juliano.

O papa Gregório XIII criou uma comissão formada pelos melhores astrónomos e matemáticos da época, onde o célebre jesuíta Christoph Clavius (antigo aluno da Academia de Coimbra) desempenhou um papel preponderante. Veio a ser escolhido o projecto de reforma apresentado pelo astrónomo Luís Lílio e, após serem ouvidos vários príncipes, bispos e universidades, o papa publicou em 24 de Fevereiro de 1582 a Bula Inter Gravíssimas, que estabeleceu o novo calendário. De início houve algumas críticas, como as de Viète, mas actualmente o calendário gregoriano pode ser considerado de uso universal.

Mostra | 18 de Janeiro a 19 de Março | Prisões Académicas da Universiodade de Coimbra
2ª. a 6ª. Feira das 9:30h – 17:30h

Obras expostas (ordem cronológica):

ANTÓNIO DE BEJA, fl. 1493-?, Contra os juyzos dos astrólogos. [Lisboa] : Germam Galhard, 1523. R-14-10

REGIOMONTANUS, Johannes Müller, 1436-1476 Tabulae directionum et perfectionum clarissimi viri ac praestantissimi mathematici … Eiusdem Regiomontani Tabula sinuum, per singula minuta extensa, universam sphaericorum triangulorum scientiam comprehendens ... Augustae Vindelicorum : excudebat Philippus Ulhardus, 1551. 4 A-16-35-3

SACRO BOSCO, Johannes, fl. 1230 Sphaera … emendata. Eliae Vineti Santonis scholia in eandem sphaera ab ipso auctore restituta. Adiunximus huic libro compendium in sphaeram, per Pierium Valerianum Bellunensem, et, Petri Nonii … Demonstratione eorum, quae in extremo capite de climatibus sacroboscius scribit, de inaequali climatum latitudine … Lutetiae : apud Gilielmum Cavellat, 1556. RB-13-3

LI, Andrés de, fl. 14-- , Reportorio dos te[m]pos em lingoagem portugues, co[m] as estrellas dos signos, y com as co[n]dições do que for nascido neste signo. E ho crecer y mingoar do dia y noite. E das quatro co[m]preixões, y suas condições. E a declinaçam do sol co[m] seu regimento. E o regimento da estella do Norte, com outras muitas cousas acrescentadas de nouo … Em Enora [sic] : em casa de André de Burgos, 1573. V.T.-18-8-17

NUNES, Pedro, 1502-1578 Petri Nonii Salaciensis De arte atque ratione navigandi libri duo. Eiusdem in theoricas planetarum Georgij Purbachiij annotationes... Eiusdem De erratis Orontij Finoei liber unus. Eiusdem De crepusculis lib. I cum libello Allacen De causis crepusculorum. Conimbricae : in aedibus Antonij à Marijs, 1573. RB-29-9

JERÓNIMO DE CHAVES, 1523-1574, Chronographia o Reportorio de los tiempos, el mas copioso y preciso que hasta ahora ha salido a luz …Añadio se en esta vltima impression vna Tabla perpetua para saber las Lunas nuevas y outra tabla perpetua para saber la hora dela marea y assi mismo outra tabla perpetua de las fiestas mouibles. Em Lisboa : por António Ribeiro, 1576. R-11-30

IGREJA CATÓLICA. Liturgia e ritual. Calendário Calendarium perpetuum triginta sex tabulis comprehensum : breviario romano ex decreto sacrosancti Concilij Tridentini restituto, ac Pij V Pont. Max. iussu aedito cum primis utile & necessarium … Adiectis quoque ad calcem libri non solum Hispaniae, sed & lusitaniae peculiaribus sanctorum festitutatibus quae in hisce provintijs a fidelibus communiter celebrantur. [Conimbricae] : apud Antonium à Mariz, 1581. R-4-23

IGREJA CATÓLICA. Liturgia e ritual. Calendário Kalendarium gregorianum perpetuum. Conimbricae : excudebat Antonius à Mariz, 1583. R-3-21

TORNAMIRA, Francisco Vicente de, 15-- Chronographia, y Repertorio de los tiempos, a lo moderno, el qual trata varias y diversas cosas: de Cosmographia, Sphera, Theorica, de Planetas, Philosophia, Computo y Astronomia, donde se conforma la Astrologia com la Medicina y se hallaran los motiuos y causas que ha auido para reformar el año y se corrigen muitos passos da Astrologia que por la dicha reformacion quedauan atrasados. Pamplona : por Thomas Porràlis de Sauoya, 1585. R-71-15

CLAVIUS, Christoph, 1583-1612 Christophori Clavii … Opera mathematica V tomis distributa ab auctore nunc denuo correcta, et plurimis locis aucta … Moguntiae : sumptibus Antonii Hierat : excudebat Reinhard Eltz, 1592. 1-21-9-4/8

AVELAR, André de, 1546-ca 1626 Chronographia ov Reportorio dos Tempos : o mais copioso que te agora sayo a luz. Conforme a noua reformação do Santo Padre Gregório XIII. Nesta quarta impressam reformado, & accrescentado pello mesmo author com hum tratado do pronostico da mudança do ar, & algu[n]s princípios que tocão asi à Philosophia natural, como à Astrologia rústica, & co[m] hu[m]as breues, mas mui proueitosas regras pera sementeiras, cultura de aruores, & criação dos animaes. Lisboa : por Iorge Rodriguez, 1602. R-13-35

KEPLER, Johannes, 1571-1630 Astronomia nova … seu Physica coelestis, tradita commentariis de motibus stellae Martis, ex observationibus G. V. Tychonis Brahe … [S.l. : s.n.], 1609. 4 A-26-15-18

KEPLER, Johannes, 1571-1630 Ioannis Kepleri mathematici, pro suo opere Harmonices Mundi apologia … Francofurti : sumptibus Godefridi Trampachii, 1622. 4 A-7-1-2

BORRI, Cristoforo, 1583-1632 Collecta astronomica … Ulysipone : apud Matthiam Rodrigues, 1631. RB-34-10

VIÈTE, François, 1540-1603 Francisci Vietae Opera mathematica, in unum volumen congesta, ac recognita, opera atque studio Francisci à Schooten Leydensis matheseos professoris. Lugduni Batavorum : ex officinâ Bonaventurae & Abrahami Elzeviriorum, 1646. 2-24-15-1

SEQUEIRA, Gaspar Cardoso, 15---16-- Thesouro de prudentes ... Lisboa : na officina de Joaõ Galraõ, 1686. 9-(4)-A-180

IGREJA CATÓLICA. Liturgia e ritual. Calendário Calendário perpétuo gregoriano com o início em 15 de Outubro de 1582 : prático e de fácil consulta. [Lisboa : s.n., 1957] 5-50-21-14

1 comentário:

Américo Tavares disse...

Citações de François Viète

There is a certain way of searching for the truth in mathematics that Plato is said first to have discovered. Theon called this analysis.

Numerical logistic is that which employs numbers; symbolic logistic that which uses symbols, as, say, the letters of the alphabet.
Introduction to the Analytic Art 1591

Quod est, Nullum non problema solvere.
There is no problem that cannot be solved.
The New Algebra


in http://www-history.mcs.st-and.ac.uk/Mathematicians/Viete.html

MORREU O NUNO

Homenagem possível a um poeta acabado de partir. Morreu o Nuno Júdice, coitado, prematuramente, o que é injusto. Com aquele seu ar desacti...